Bijdrager Regionaal Historisch Centrum Eindhoven - RHCe
Locatie 1.:Gestel |712 Oude Spoorbaan |Hoogstraat
Onderwerp.: Spoorwegen / Tramwegen |Bels Lijntje
Reacties
Naam: Peter Vermeulen
We kijken hier vanaf het centrum richting Gestel. De Hagenkampweg ligt rechts en de Spoorstraat links. Omdat de Hagenkampweg een scherpe hoek van zo'n 40 graden maakt met de Hoogstraat, buigen de tramrails even naar rechts om de spoorrails loodrecht te kunnen kruisen. Daarna buigen de rails weer naar links en vervolgens naar rechts om de weg door Gestel te kunnen vervolgen.
Naam: Ida Wagemakers-Schriks
Men zal deze spoorlijn wel verlegd hebben, Toen ik met mijn fam. daar kwam wonen in 1954 lag de spoorlijn Hagenkampweg-Spoorstraat achter de tuinen van de Hoogstraat-Scheidingsstraat. Op deze straat liep ik steeds langs het spoor naar school toe. Er kwam 1x per dag een goederentreintje langs, naar België. Dan stond de conducteur(?) het verkeer tegen te houden.
Naam: Tini van Rooij
Het Bels Lijntje is aangelegd in 1866, lijkt me wat vroeg om Philips personeel te vervoeren daar Philips zich pas in 1891 in Eindhoven vestigde. Van 1866 tot 1939 werden er min of meer geregelde diensten gereden, personenvervoer. Van 1945 tot 1951 reed er een zgn werkliedentrein waarvan ook het publiek gebruik mocht maken, maar die reed 's morgens van Valkenswaard naar Eindhoven en 's avonds weer terug. Deze trein had in Eindhoven slechts één stopplaats, achter de "Ambassadeur" aan het Lodewijk Napoleonplein. Geen arbeiders uit België dus, die kwamen met de VIPRE-bus
Naam: Paul van der Cingel
Bedankt Tini, ik wil graag aannemen dat men destijds geen vooruitziende blik had dat Philips zich 25 jaar na de aanleg van het lijntje in Eindhoven zou vestigen. Het is dus aangelegd als een van de zo vele, nu verdwenen, spoorlijnen van de z.g. buurtspoorwegen. Ik heb het genoegen gehad een keer met dat treintje mee te mogen rijden naar Valkenswaard, als ik me goed herinner bestond het "perron" bij de overweg aan het Lod. Napoleonplein uit een aarden wal die aan de spoorzijde was voorzien van een houten damwand. Op weg naar de peuterschool in de H. Casimirstraat kwam ik er als peuter elke dag langs tot ik oud genoeg was voor de echte kleuterschool. De overwegwachter had een kotje in de vorm van een klein huisje dat hij elke dag een paar keer verliet om de spoorbomen te laten zakken of op te halen. Het ingenieuze mechaniek met kettingen en tandraderen dat hij met de hand bediende vond ik zo interessant dat ik thuis vertelde later overwegwachter te willen worden. Het is er niet van gekomen. Dat ik dacht dat het met Philips te maken had, komt natuurlijk omdat het vanaf de Willemstraat over of langs Philips-terrein reed en veel personeel uit de Kempen kwam. Ik weet natuurlijk dat Philips eigen bussen had voor personeelsvervoer, maar ik herinner me ook de bonte stoet van bussen, oud en nieuw, alle kleuren van de regenboog, die elke middag via de Keizersgracht richting Aalst, Valkenswaard en verder, aan mij voorbij trok, staande bij het gebouw van drukkerij Hermes.
Naam: Eric Kemperman
Inderdaad, het Bels lijntje was géén buurtspoorweg. Zie Wikipedia: Spoorlijn 18 Winterslag - Eindhoven, waarin ook opgeheven aftakkingen worden beschreven. Het Bels lijntje was primair aangelegd voor de kolenmijnen in België, door de Belgische spoorwegen. Niet door de Nederlandse Staatsspoorwegmaatschappij. De Belgische spoorwegmaatschappijen liepen in de 19e eeuw mijlenver voor op Nederland.
Naam: Tini van Rooij
Klopt Eric, de lijn was aangelegd door de Compagnie du chemin de fer Liègeois-Limbourgeois et des prolongements, kortweg de LL. De exploitatie van de lijn was in handen van de Nederlansde Staatsspoorwegen, kortweg de SS. Toen Nederland het lijntje wilde opheffen hielden de Belgen hun poot stijf, er lag een contract uit 1867. In 1973 reed de laatste goederentrein, in 1985 mocht de lijn, die inmiddels was omgelegd via Geldrop, worden opgebroken.
Naam: Paul van der Cingel
Bedankt, Tini, Ad en Eric voor de aanvullende informatie. Op een kaart van Belgische spoorwegen staat de lijn Eindhoven - Achel - Neerpelt - Houthalen - Hasselt aangeduid als buurtspoorweg. Van Dale noemt een buurtspoorweg een spoorweg voor lokaal verkeer. Vroeger werden (lokale) spoorverbindingen aangelegd door private bedrijven die meestal de kapitaalmarkt opgingen om hun initiatieven te financieren. Die spoorwegen waren niet automatisch aangesloten op een netwerk.
Naam: Eric Kemperman
Paul, dank je. Het is inderdaad maar net hoe je buurtspoorweg definieert. Toen de lijn werd aangelegd, reed er hetzelfde spoorwegmaterieel op als op de "hoofd"lijnen. Net zoals de lijn Tilburg - Turnhout; die was in de 19e eeuw enige tijd onderdeel van de hoofdlijn van Amsterdam naar Brussel (voordat de Moerdijkbrug er was). Later gedegradeerd tot "buurtspoor" en ook opgeheven/afgebroken vanwege busconcurrentie. De rendabele hoofdlijnen werden in de 20e eeuw opgewaardeerd voor snellere treinen (o.a. hoogspoor). Voor de onrendabele lijnen loonde dat niet, en daar bleef men met oude, langzame treintjes rijden, waardoor het proces tot verval alleen maar sneller ging. Zo ook ons Bels Lijntje...
Naam: Tini van Rooij
Een spoorweg is aangelegd op eigen grond van de spoorwegmaatschappij. Waar deze de openbare weg kruist ligt een overweg. Over een spoorweg rijden treinen, over een buurtspoorweg rijden trams. Trams rijden niet over een spoorweg maar over rails aangelegd in de openbare weg. Trams zijn niet aangesloten op het spoorwegnet, dat kan ook niet want ze hebben een andere spoorbreedte. Buurtspoorwegen hebben geen stations, de tram heeft net als de huidige bus stopplaatsen langs de openbare weg. Heel veel stopplaatsen want de mensen moesten niet te ver hoeven te lopen. Als je van Eindhoven naar Hasselt wilde moest je op het station een kaartje kopen en daar opstappen. Dat kon ook in Aalst en in Valkenswaard, daar waren ook stations, gebouwd door de SS (NS). In 1939 werd het personenvervoer op ons Bels lijntje gestaakt en werd het alleen nog gebruikt voor goederenvervoer. Dat was voornamelijk steenkool. In de jaren 60 nam het gebruik van steenkool af door de komst van het aardgas en het vervoer per vrachtauto. Zoals ik eerder zei werd het goederenverkeer in 1973 gestaakt, de lijn bleef er nog liggen tot na 1983.
Naam: Paul van der Cingel
Tini, dat onderscheid tussen tram- en treinverbindingen gaat maar gedeeltelijk op. BBA betekent Brabantse Buurtspoorwegen en Autodiensten, van die buurtspoorwegen maakten ook tramlijnen deel uit. Die kolentreinen waar je naar verwijst kwamen uit het Belgisch-Limburgse kolenbekken ten noorden van Genk, Waterschei, Winterslag e.o. Die treintrajecten werden in België oorspronkelijk aangeduid als chemins de fer vicinaux. Tot 1930 werd zowat alles in België aangeduid in het Frans, de voertaal van de universiteiten van Leuven en Gent was b.v. eentalig Frans. De Vlamingen vertaalden die chemins de fer vicinaux met buurtspoorwegen. Kaartjesverkoop en stations uitsluitend aan treinverkeer koppelen lijkt mij een gewaagde onderneming.
Naam: Bert van Diepen
In België had en heb je de NMBS, de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen. Daarnaast bestond lange tijd de NMVB, de Nationale Maatschappij Van Buurtspoorwegen. Naar de aard van de infrastructuur, het rijdend materieel, de toegestane asdruk en treingewicht alsmede de toegestane maximumsnelheid, zouden we in Nederland die buurtspoorwegen omschrijven als interlokale tramwegen.
En het is maar hoe je het bekijkt. De reeds lang ongebruikte spoorlijn Maastricht-Lanaken-Hasselt wordt gereactiveerd door hem om te bouwen tot sneltramlijn (want voor een tram gelden andere eisen en is de lijn goedkoper te exploiteren).
Naam: Ad Krieger
Mooie oude tijd weg. Ik weet nog wel dat toen ik nog klein was wij stiekem op de Genneperweg wachtten tot het treintje kwam, en als de man met de vlag naar voren liep wij vlug op de laatste wagon kropen en mee gingen tot vooraan in Valkenswaard. Dan sprongen we eraf en helaas, terug moesten we lopen naar Eindhoven en dan was meteen de dag om. Maar we hadden toch plezier gehad.