Geweldig, het gebouwtje had nooit weggemogen, had je mooi een museum voor de geschiedenis van de joden in Brabant kunnen maken. Een paar meter eromheen vrijhouden en de winkels, eethuizen hadden er gerust naast gebouwd kunnen worden. De kunst van architectuur is het samengaan van het oude en het nieuwe. In Las Vegas proberen ze als gekken in de woestijn het oude Europa na te bouwen. In Eindhoven breken ze het oude af en proberen ze geforceerd het 20e-eeuwse Amerika na te bouwen. In 1957 kregen wij als eersteklassers van onze klasseleraar Peter Nijssen, kenner en liefhebber van architectuuur, de opdracht om eens te kijken wat Eindhoven bezat aan oude fraaie gebouwtjes. Op de trap van het oude stadhuis kwamen we weer bij elkaar. Het is jammer dat ik dat schrift kwijt ben, maar Eindhoven-in-Beeld is een goede compensatie. Nijssen legde ons ook uit dat architectuur de ziel van een stad aangaf. Die ziel was toen nog te vinden! Let wel, ik ben niet tegen moderne architectuur, integendeel, er is zoveel moois gebouwd, maar helaas bijna niet in onze stad. In plaats van eerst zorgvuldig rondkijken, hanteerde men de slopershamer, er was immers geld zat. Weg met de oude troep, leve het nieuwe. Kerken leeg, afbreken; oud en nieuw samen, flauwekul; niet functioneel, opruimen die handel en nuttige blokkendozen er voor in de plaats. Je hoeft maar door de stad te rijden om te zien dat het beleid nog steeds zo is en dat geeft weinig hoop voor wat ons nog rest aan fraais. De hand in eigen boezem? We hebben het laten gebeuren, we stonden te kijken bij het afbreken van het stadhuis en het bouwen van het Hooghuis; zoals we nu ook weer stonden te kijken bij de bouw rond het Catharinakerkhof en het afbreken van de kerken. Wij hebben het onze bestuurderen laten doen, zijn te weinig alert geweest en dragen daardoor mede verantwoordelijkheid voor een stad die wellicht tot een regionaal winkelparadijs is uitgegroeid, maar die verder niet veel te bieden heeft voor de zoeker naar schoonheid. En dat had niet gehoeven, dat bewijst deze site. Ten slotte: er is gelukkig nog het een en ander dat gekoesterd kan worden, maar als onze mentaliteit niet verandert zal dat ook geen lang leven beschoren zijn.

De synagoge behoorde in Eindhoven eens tot het cultureel erfgoed; restanten van eens een (kleine) joodse gemeenschap in Eindhoven. Daar zijn al te veel sporen van opgeruimd in het verleden (zie ook foto 10127); alsof die medeburgers nooit bestaan hebben. Dat hebben ze wèl. Jammer dat er in Eindhoven niets meer van zichtbaar is of later in ere hersteld. Het zou ons heden ten dage geestelijk rijker maker. Eindhoven is, in elk geval wat de synagoge betreft, destijds slordig omgegaan met haar cultureel erfgoed. Cultureel erfgoed werd bekeken vanuit een economische visie: “goederen die voorzien in de behoeften voor de mens van nu en van straks”. Helaas werd alleen naar geld gekeken, maar er bestaan ook waarden die niet in geld kunnen worden uitgedrukt. In de politiek is dit vaak een gevecht van de kwantiteit tegen kwaliteit. Men had zich toentertijd niet uit het veld moeten laten slaan door een formele meerderheid. Je kunt iets maar één keer afbreken en vernietigen. Dat besef heeft in Eindhoven toen helaas niet voldoende krachten losgemaakt met als resultaat dat de synagoge toch is afgebroken. Een stukje geschiedenis van Eindhoven is helaas niet meer op straat zichtbaar.

Helemaal mee eens, en ik vraag me ook af wat voor bestuurders het zijn die beslissen tot afbraak van historisch erfgoed waar echte Eindhovenaren trots op zijn. Zoveel is er niet meer.

Volgens mij was de uitbater van het cafe "Onder de Toren" Jo van Hugte, familie van de bekende Eindhovense cafébaas Arie. Naast het café woonde de familie Van Agt. Zij hadden als een van de eersten televisie. Vader Van Agt werkte bij het Chicagotheater. Hij draaide daar de films. Wij woonden zelf op Kerkstraat 17. Mijn moeder runde daar een Etoswinkel.

Van de Joodse cultuur in Eindhoven is nog het "Jodenkerkhof" aan het eind van de Wattstraat/Groenewoudseweg over. Laten we hier zuinig op zijn en ervoor zorgen dat het in goede staat blijft.

Naast de synagoge woonde boven de poort de familie Van Agt. Jan van Agt zorgde in de Rechtestraat in de bioscoop (Chicago?) voor het draaien van de films. Daarnaast zat Jo van Hugten met zijn café, wat menig brave huisvader deed besluiten om daar binnen te gaan op zondagmorgen i.p.v. in de kerk aan de overkant. Daarnaast was kleermaker Kluytmans en nog enkele panden verder zat van Gorp met lijsten/inlijsterij.

De poort naast de jodenkerk, daar zat later de firma Bemelmans (rookwaren groothandel?). Direct na de oorlog was er gelegenheid tot het luisteren naar Radio Oranje. Naast de poort het café van Jo van Hugte, dan de uniformenzaak van Kluitmans, dan de groothandel in glas en verf van Jos de Haan (Meierijsche Glas en Verfhandel). Dan heel vroeger een boekwinkel, later bloemenzaak Van Velzen. Daarlangs zat Van der Vloed met serviesgoed (nu Hermanus Boexstraat). Dan van Gorp Schilderijen en lijsten en ten slotte op de hoek Schellen

Kluijtmans maakte niet alleen uniformen maar ook herenkleding op maat. Vandaag een oude slipjas en bijpassende broek ontvangen welke nog een label heeft van deze kleermaker.