30 juni 1927, de dag waarop pastoor Fransiscus Werners zijn vijfentwintigjarige priesterjubileum vierde. Hij staat in het midden, iets voorover gebogen bij de inleidende gebeden voor de plechtige hoogmis, tezamen met zijn twee assisterende kapelaans. De afsluiting naar het oosten van het priesterkoor heeft nog geen trans of ommegang met gebrandschilderde ramen. Dat zal pas gebeuren via een ingrijpende verbouwing tussen 1929-1932, waarbij het uiterlijk van koor en schip van de Trudokerk te Strijp duchtig veranderd wordt door de uitbouw met kapellen. De pastoor krijgt op deze dag een aanmerkelijk geldbedrag van zijn dierbare parochianen. Dat is voor de vervaardiging van het kolossale Heilig Hartbeeld dat sedert 30 juni 1929 het plantsoen van de kerk aan de westgevel zal opluisteren, ontworpen naar een kopie van Dorus Hermsen en gegoten door Alois de Beule. Zie voor deze Heilig Hart-groep met tombeau en sokkel foto 2809. Wel krijgt de pastoor op de eigenlijke dag van de viering van zijn wijding de geluidsinstallatie die leidt naar de preekstoel op de hoek van het zuidertransept, die daarom een klankbord heeft gekregen boven de preekkuip die van nieuwe ornamentatie is voorzien. De vrouwen dragen de voor deze jaren zo kenmerkende cloche, een hoed, die alleen het vóóraanzicht van het gelaat vrijlaat. Opvallend is de afwezigheid van klederdracht en Eindhovensche cornetmuts, die dan te Stratum, Gestel en Woensel nog volop gedragen wordt. De Trudo-parochie geldt dan deswege als een steedse en grootstadse parochie van fabrieksmensen. En dat is in de diocesane visitatierapporten geen positieve aanprijzing. De bruidjes hebben mijnheer pastoor van de pastorie opgehaald voorafgegaan door de kerkmeesters met hoge zijdes en sommige gezagsdragers zelfs met jacquet. De kleintjes mogen tijdens de voetgebeden nog op het suppedaneum verwijlen, maar moeten daarna achter de communiebanken naar de knielstoeltjes uitwijken. Daar zal de suisse, hier in vol ornaat met staf en steek, voor zorgdragen.

Vlak onder de preekkuip van de kansel, aan de uiterste zijde van het rechtertransept, zit een deftige boerin met de Brabantse poffer, van achter herkenbaar door de brede gesteven opbouw met berbet en de neepjeslinten die ruggelings afhangen. Rechts in het middenpad staan de vaandel- en banierdragers van de parochiële verenigingen en standsorganisaties zoals de Rozenkransvereniging, de Sint Fransiscusliefdewerk-organisatie, de Sint Vincentiusvereniging en de vereniging "Voor Eer en Deugd". Die laatste houdt de seksuele moraal van de dierbare gelovigen nauwlettend in de gaten en heeft een geestelijk adviseur die thuis visitatie komt doen als de geruchten wijzen op een beginselloze omgang met de andere kunne. De banken, kniel- en bidstoelen zijn in deze tijd naar stand en rijkdom verpacht. De gelovigen kunnen niet naar believen een plaats uitzoeken in gods bedehuis. Vandaar dat die boerin (die titel is in deze tijd net zoveel waard als die van "mevrouw") rechts onder de pupiter kan zetelen in de rechtergang naar het rechtertransept.

Beste Gerard, bij protestanten werd verteld dat meneer pastoor in hoogst eigen persoon de beminde gelovigen thuis kwam bezoeken om te vragen, of was het aanmoedigen, de kinderschare nog wat uit te breiden. En wat als er wat schortte aan de seksuele moraal? Stonden er sancties op?

De parochiële geestelijkheid hád de instructie bij ouders op huisbezoek te gaan om aan te dringen op uitbreiding van het kindertal. Daarbij hanteerde die geestelijkheid salarisrichtlijnen vanwege het bisdom verstrekt over de welstand die de kostwinner minimaal kon genereren. Er waren sancties die de kapelaan op zo'n bezoek kon opleggen, waaronder de onthouding van de sacramentele bediening: een ouder die in gebreke bleef, wat het kindertal betreft, kon de gang naar de communiebank ontzegd worden of kon aangezegd worden dat hij of zij in de biecht niet langer de absolutie kon krijgen: het ontslag van de zonde-schuld, belopen doordat men aan de voortplanting niet het primaat had willen geven bij de sexuele omgang. Maar er waren ook subtielere sancties zoals de schorsing in het lidmaatschap van de rozenkransvereniging. Dat werd de hele parochie rondgepraat. Iedereen wist dan: in dat gezin is iets zondigs gaande. Dat kon incest zijn (dat kwam ook veel voor), ontuchtige handelingen binnen gezinsverband of verduistering in dienstbetrekking, de kapelaan gaf dat nooit specifiek naar feit, tijd en plaats, aan derden op. De ouders werden dan paria. Ze kregen ook moeilijkheden op de werkvloer, een middenstander zag zijn klantenbestand afkalven. Sancties, daar waren er veel van. Onbenoemd en onbegrepen, geheimzinnig en daarom zeer effectief.

Beste Paul, wel eens gehoord van het schuifke? Mijn vader kreeg dat nadat de pastoor, net tegen etenstijd, bij ons thuiskwam om te vertellen dat het weer eens tijd werd voor een volgend kind, terwijl hij in de keuken in de potten en pannen keek om te kijken wat we aten. Mijn ouders hadden al vier kinderen. Mijn vader zei: "daar hoef jij je niet mee te bemoeien knaap, dat maken wij wel uit". Mijn vader zag die lui ook niet zo zitten. Door deze uitspraak kreeg hij het schuifke. Hij is daardoor zijn hele verdere leven nooit meer in de kerk geweest. Beste Paul, zoek maar eens uit wat het schuifke is. Ik hoor van je.

Nee, Bert, geen idee wat het schuifke was, maar dit zo onschuldige woord zal wel duiden op een zeer ernstige maatregel. Dat pastoors hun bezoeken afstemden op uren dat er wat te consumeren was, was mij destijds al bekend. Ik hoorde o.a. van een pastoor die diverse huisbezoeken achter elkaar aflegde en bij elk bezoek een kelkje ledigde tot vermaak van de kinderen, die stiekem zaten te gniffelen wegens de trillende hand waarmee het glaasje naar de mond werd gebracht.

"Het schuifke" hield in: dat de priester bij het biechtritueel met grote kracht het verbindingspaneel tussen de plaats van de biechteling en de biechthorende priester (die dus de zelfbeschuldigingen van de belijdende zondaar moest aanhoren) dichtwierp. Het moraaltheologisch gebruik vereiste dat de gelovige die kwam biechten ruimtelijk afgescheiden was van de priester die dat sacrament bediende. Minstens moest er een raster zitten tussen de penitent (de biechteling) en de biechtvader, de penitentiarius. Op dat raster was doorgaans een verschuifbaar of scharnierend luik gemonteerd dat de penitentiarius kon openschuiven of openen. Dat raster was meestal gemonteerd in een kozijn in een tussenmuur of tussenwand van hout. De priester moest de penitent ondervragen naar zijn zondes, de aard, de tijd en plaats ervan en de omstandigheden waaronder gezondigd was. Daarna moest hij vragen of de penitent inzag dat de zonde een vergrijp was tegen Gods heilsleer, of hij berouw had en waarom en vervolgens of hij zich voornam de zonde niet te herhalen. Bij fysiek-seksuele vergrijpen tegen het zesde gebod (het "sextum", waarvan het woord "seksueel" is afgeleid als bijvoeglijk naamwoord) moest de priester vooral informeren of het vaste en stellige voornemen gevormd was uit volmaakt berouw om vooral te handelen conform Gods voortplantingsbedoelingen: geen zelfbevlekking dus, geen onanie, geen homoseksuele handelingen, geen coïtus interruptus. Wanneer een penitent eerder kenbaar had gemaakt, dat hij vond dat de kerk zich met zijn huwelijksleven niet te bemoeien had, kwam het niet tot die ondervraging. De priester wierp dan met kracht het tussenluik dicht, vaak met een door de hele kerk galmende knal. Men kreeg (aldus) dan "het schuifke", dat alle andere biechtelingen die óók in de banken zaten te wachten op hun biechtbeurt uiteraard waarnamen op gehoor. Dat gaf duidelijk aan, dat de biechteling kennelijk geen zondevergiffenis kon verwachten op reguliere wijze en maakte hem tot de outcast die de moederkerk wilde dat hij zou zijn.

Paul, het schuifje was een schuifplaatje tussen degene die ging biechten en de biechtvader. Dus je deed mee aan het sacrament van de biecht, je vertelde je zonden tegen de pater (biechtvader in dit geval) . Die hoorde ze aan en bepaalde welke straf (penitentie) erop stond. Als penitentie kreeg je meestal opgelegd vijf weesgegroetjes en een onze vader bidden. Hij maakte dan een kruisje met zijn hand over je, zodat je zonden vergeven waren, en het schuifje ging weer dicht. Dan kon je de biechtstoel verlaten en plaatsnemen in de kerk om je penitentie te bidden en dan kon je weer met een schoon zieltje de wijde wereld in. In de biechtstoel schoof de biechtvader het schuifje aan de andere kant open, want daar zat dan weer iemand anders te wachten om zijn zonden te belijden. Aan hem en aan de Heer. Als je het schuifje kreeg, dan mocht je niet meedoen aan het sacrament van de biecht. Voor die persoon bleef het schuifje dicht en hij/zij kon niet biechten. Daardoor kon je ook niet te communie als je een heilige mis volgde, want voor de communie moest je zondenvrij zijn. Dus dat werd je gewoon afgenomen, omdat de pastoor het ergens met jou niet eens was. In het geval van mijn vader was dat het antwoord op de vraag van de pater, dat die zich niet moet bemoeien met zijn gezinssamenstelling. Dat viel bij die pater verkeerd en mijn vader kreeg het schuifje. Daardoor is hij nooit meer in de kerk geweest. Je ziet dat een zo’n kerel een hoop ellende kan veroorzaken. Want dit werkte door binnen een katholiek gezin. Naar mijn weten beurde de kerk ook nog eens 50 gulden van de gemeente als er in de parochie een kind geboren werd (maar hier twijfel ik een beetje). In die tijd werd je door de kerk opgejut om zoveel mogelijk kinderen te krijgen. Wat hen goed is gelukt, want ik kom uit een gezin van zes. Er waren er zelfs nog met meer kinderen. En nu zitten ze met de gebakken peren, nu zitten ze met de vergrijzing, en kunnen ze de pensioenen bijna niet betalen. Het is toch allemaal wat. Die kerels hebben een hoop ellende veroorzaakt, Paul. Lees mijn commentaar maar eens bij foto 201. Daar staat wat er gebeurde.

Bert, protestanten konden er ook wat van. Mijn vader kwam uit een gezin met acht kinderen. Gelukkig voor mijn grootouders, die een boerenbedrijf hadden, waren er vijf meisjes en drie jongens. Over de toekomst van de meisjes hoefden zij zich niet druk te maken, die trouwden toch wel en dan waren ze onder de pannen. De jongens, dat was lastiger, wie moest de boerderij erven? Meestal werd de boerderij nagelaten aan de oudste zoon en moesten de andere maar iets anders gaan doen. Daar waren de nakomelingen van de andere jongens vaak kwaad over omdat hun vaders weinig of niets erfden. Mijn vader mocht studeren en werd huisarts, maar zijn andere broer had iets doms gedaan. Die had zijn vriendinnetje zwanger gemaakt en moest met haar vanwege de schande het dorp verlaten. Omdat hij niks anders had dan de lagere school werd hij gemeenteambtenaar in de Randstad. En daar ging hij vrolijk verder waarmee hij begonnen was, in totaal had ik daardoor alleen van die oom en tante zeven neven en nichten, en dat zonder enige aanmoediging van de dominee. Zo kan het dus ook.

In de Lambertuskerk hadden we een schuifke aan de pastoor zijn kant en bij de biechteling een rooster waardoor je kon zie wie de biecht afnam. Een streek over m'n bolleke heb ik nooit gehad, alleen de woorden "zie dè ge rap weg bent snotneus".

"omdat hij niks anders had dan de lagere school werd hij gemeenteambtenaar": Geen wonder dat we zoveel gemeenteambtenaren hebben. Ik had al een vermoeden, Paul.
"zonder enige aanmoediging van de dominee": Dit is weer zo'n voorbeeld waaruit duidelijk blijkt dat we die lui helemaal niet nodig hadden, we konden het zelf wel. Maar ze vonden dit spelletje waarschijnlijk zo lekker dat ze zich daar ook mee gingen bemoeien. Lang leve het celibaat. Het celibaat is als disciplinaire regel ingevoerd, maar het werd pas echt opgelegd tijdens het Eerste Lateraanse Concilie in 1123, tevens voor gewone priesters. In dat jaar werd het celibaat een kerkelijke wet voor alle katholieke geestelijken. Hadden ze het maar niet ingesteld toen, dan hadden ze minder schade aangericht dan nu het geval is.

Bert, ik geloof dat jouw beeld van de gemeenteambtenaar wat eenzijdig is. Vroeger, toen nog niet alles verpatst was aan het particuliere bedrijfsleven, waren de vuilophalers ook gemeenteambtenaren. Voor zover ik weet werkte mijn oom destijds bij de gemeentelijke plantsoenendienst of iets dergelijks en was daarom ook ambtenaar.

Jonge, jonge, wat hebben die lui een berg ellende veroorzaakt zeg. Ik heb alles nog eens gelezen, en nu komen er ook nog gevallen bij in Canada en Frankrijk. Die komen ook nog op het lijstje te staan. En alles onder het mom van liefde en naastenliefde. Aan deze lui vertrouwde je je kinderen toe. Walgelijk.