Dit is niet zomaar een goederentrein. Het zijn allemaal Oostenrijkse en Hongaarse wagens. Oostenrijk-Hongarije was toentertijd een bondgenoot van Duitsland. De trein rijdt de lijn naar Neerpelt op, het betreft waarschijnlijk een trein met soldaten of oorlogsmateriaal bestemd voor het front. In 1916 kwam de door de Duitsers aangelegde spoorlijn Aachen - Visé - Tongeren gereed, waardoor dit soort transporten niet meer door het neutrale Nederland hoefden te rijden.

De trein staat in Strijp op het "Bels lijntje" van de de 'Societe Anonyme Luik Limburgse Spoorweg'. Het woonhuis staat in het uiterste puntje van Strijp langs de Windgraaf, de Philipsfabriek staat gedeeltelijk over de vroegere loop van de Gender.

Het zullen best Oostenrijkse en Hongaarse wagons zijn geweest. Ik zou het niet wagen de meerdere deskundigheid in dat opzicht van de heer Sachse te betwisten. En inderdaad, het Keizerrijk Oostenrijk-Hongarije was een bondgenoot van Duitsland. Maar dat in 1916 soldaten of oorlogsmateriaal over dat "Bels lijntje" waaraan de heer Van Melis refereert, ten behoeve van dat keizerrijk, de dubbelmonarchie, is vervoerd, is uitgesloten. In 1914 had het kabinet Cort van der Linden in augustus de volkenrechtelijk voorgeschreven neutraliteitsproclamatie uit doen gaan: Nederland eiste staatsonzijdigheid op in het conflict dat we later als Eerste Wereldoorlog zijn gaan benoemen. In de nadere regeling van die onzijdigheid, kenbaar uit het Staatsblad van augustus van dat jaar, wordt bepaald dat Nederland op geen wijze, middellijk of onmiddellijk, vervoer over zijn grondgebied zal toestaan dat op enigerlei wijze zal kunnen bijdragen aan de oorlogsinspanningen van een van de belligerenten. De Generale Staf heeft daarop ook zeer nauwkeurig toegezien. Eindhoven was daarom tot gebied in staat van beleg verklaard ingevolge de oorlogswet. De Opperbevelhebber, de Generaal Snijders, zag het Belze lijntje als een bestendige gevaarzetting van de Nederlandse neutraliteit, omdat het een open verbinding bood en aansluiting op het Belgische spoorwegnet, dat door de Belgen werd gebezigd voor de verplaatsing van de infanterie nadat de Duitsers de forten bij Luik hadden bedwongen en de weg naar Leuven open lag. Het Belze lijntje sloot via de rangeervorken bij Hasselt aan op een van de mobilisatiecentra van dat Belgische leger; daarom hadden de regeringen van het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk al eerder bij Den Haag aan de bel getrokken, om te bewerken dat dat lijntje opgebroken zou worden ter waarborging van de volstrekte neutraliteit. Want als de Belgen dat lijntje konden bezigen, dan konden de oprukkende Duitsers dat óók. Alleen waren de Belgen hen voor, omdat de Luikse forten ongedacht lang stand bleven houden en Ludendorff de doorstoot niet direct aandurfde. En het lijntje is ook door de Belgen misbruikt om te interneren vijandelijke infanteristen door te voeren naar Eindhoven. Dus: gevangengenomen Duitsers, die als krijgsgevangenen verzorging moesten hebben, met alle logistiek van dien. Dan waren zij ze kwijt, en dan mochten de kaaskoppen voor de internering zorgdragen, zoals de Eindhovense burgemeester tot zijn leedwezen moest vaststellen. Dus een beweging, juist in een omgekeerde richting, als waarop de heer Sachse wijst. In 1916 hadden de Oostenrijkers ook geen front in de buurt van het Bels lijntje, de Duitsers (dit voor alle duidelijkheid) evenmin. Bovendien zou de Luikse maatschappij nooit hebben medegewerkt aan enig transport ten laste van de Belgische weermacht, die overigens haar frontlijn in het uiterste westpuntje van de Vlaamse laagvlakte, bij Yper en Diksmuide had lopen. De Belgen hebben de Nederlanders juist altijd verweten dat zij het lijntje niet optimaal wilden benutten voor civiele vluchtelingen, die ook in Nederland geïnterneerd wilden worden. Dat hadden zij, toen de Duitse infanterie de burgerbevolking aan gruwelijke terreur en willekeurige executies blootstelden, volgens het Landoorlogreglement 1907 moeten doen. Dat Reglement was notabene in Den Haag tot standgekomen. Bij de vredesonderhandelingen te Versailles in 1919 heeft inzoverre dat lijntje de Nederlanders nog parten gespeeld, omdat de Belgen dat lijntje en het gebruik, of beter: niet-gebruik ervan, de Nederlanders aanrekenden en daarop een annexeringsclaim grondden van Nederlands territoir. Wel is het zo dat de oorlog zo onverwacht uitbrak, dat nog veel wagons van vreemde herkomst op Nederlands grondgebied stonden, vooral op de Rietlanden te Amsterdam, het bekende internationale rangeeremplacement. Het lijntje wordt door internationalisten wel aangehaald als voorbeeld in welk precair parket een neutraal landje kan komen als het ingeklemd wordt tussen oorlogvoerende partijen. Het is niet meer, dat lijntje. Dus illustratie kan het diensvolgens niet meer bieden.

Mooi geschreven! Leuk dat een ogenschijnlijk gewone goederentrein bijna 100 jaar later zoveel stof tot nadenken oplevert..