Hier ben ik samen met mijn vader eens naartoe geweest om een ontsteking aan mijn voet te laten behandelen door dokter Ebeling-Koning. Toentertijd bevroren ze de ontsteking zodat je niets voelde als deze werd opengesneden. Schrik had ik wel toen ik het mes zag, maar uiteindelijk geen pijn meer.

We kunnen het ons nu bijna niet meer voorstellen dat een bedrijf zijn eigen gezondheidsdienst had, net als al die andere voorzieningen die Philips voor zijn werknemers had getroffen. Ontslag betekende niet alleen verlies van de baan op zich, maar ook verlies van al die bijkomende arbeidsvoorwaarden.

Daar konden 'katholieke' bedrijven in die tijd een voorbeeld aan nemen!

Het is toch niet zo dat de rest van de bevolking verstoken was van medische verzorging Frans. Philips hield nu eenmaal graag alles in eigen hand. Het algemeen bekend onderonsje met de pastoor sprak boekdelen. "Hou jij ze nou maar braaf, ik hou ze wel arm"

Zou er echt geen personeelsbinding mee gemoeid zijn, Frans?

Dat is zo Wil, maar men was wel actiever op het gebied van onderwijs en zorg, natuurlijk ook in het belang van het bedrijf Ger! Wat de pastoor betreft: mijn vader zat op een gegeven moment niet meer op een katholieke lagere school, maar op de Nutsschool in het Villapark. Dat was een nieuwe wereld voor hem: gemengd, andere sfeer, betere leermiddelen enz.

Deze discussie gaat een verkeerde kant op. Ik wilde vooral de nadruk leggen op de sterk gewijzigde verstandhouding tussen de werkgever en zijn personeel, en dan vooral bij de grote bedrijven die internationaal opereren. Het personeel is daar herleid tot een kostenpost op de begroting. Toen trachtte Philips zijn personeel nog door allerlei extra voorzieningen aan zich te binden in ruil voor levenslange loyaliteit. Sterker nog: men probeerde ook toekomstige generaties al aan zich te binden door eigen onderwijs aan te bieden. Maar wellicht had dat ook te maken met de persoonlijke betrokkenheid van de familie van de oprichters, in dit geval Philips, met het bedrijf. Die is in de afgelopen decennia verdwenen. Ik beschouw de rekrutering van Boonstra als CEO als een dieptepunt in de geschiedenis van het bedrijf, mede door de door hem geïnitieerde verplaatsing van het bestuur van het bedrijf naar Amsterdam. Een topman die zich niets gelegen liet liggen aan de cultuur en de historie van het bedrijf.

Vroeger waren (grote) bedrijven "van het personeel". Men voelde zich verbonden met het bedrijf en generaties volgden elkaar hier op. Of dat nu Philips was of (zoals waar ik woon in Kerkrade, de mijnen) het was het gevoel van het andere thuis. Net als vroeger moet er winst gemaakt worden, maar nu doet men dat niet samen met het personeel maar op basis van kostenbatenanalyse en verkast men dus voor de productie naar de lagelonenlanden. Maar ook daar komt een keer de klad in. Ik ben benieuwd wat men zich dan laat invallen. Maar Frank heeft wel gelijk met zijn stelling. Mensen worden steeds onzekerder omdat ze niet meer op hun werkgever kunnen vertrouwen. Pak als voorbeeld de problematiek van TNT en Organon, dat zegt al genoeg.

De alom bekende uitspraak van "hou jij ze maar braaf, ik hou ze wel arm" is niet van Philips maar van Van Abbe! Integendeel, Philips had, vooral in het begin weleens problemen met de katholieke kerk. Philips was een prachtig bedrijf. Iedereen, die vooruit wilde komen, werd door Philips geholpen. Jammer dat er bijna niets meer van over is in Eindhoven.

Nu had ik altijd begrepen dat die uitspraak; hou jij ze maar braaf, ik hou ze wel arm, van Elias was.

Nu kan ik een ieder gerust stellen. De fabrikanten waren allemaal met dezelfde pap (saus) overgoten en de pastoor speelde het spelletje gewoon mee. Het was hetzelfde recept als de planters erop nahielden. "Als je 1 handje rijst geeft komen ze elke dag werken en geef je er 2 dan zie ze een paar dagen niet."

Hr. van Hout, ik weet niet wie U allemaal gerust wil stellen, maar mij in elk geval niet. Philips had niks met welke pastoor dan ook. De familie Philips was protestant. Toen mijn moeder in 1912 bij Philips ging werken, kwam er een parochiegeestelijke bij mijn oma om haar op andere gedachten te brengen, om de dochter naar een katholieke baas te sturen. Bij Philips verdiende men meer dan in welk ander bedrijf in de omgeving, dus bleef ze bij Philips. Een van de redenen dat Philips bij de geestelijkheid niet hoog stond aangeschreven was, dat er op derde kerstdag gewerkt moest worden (toen nog een katholieke feestdag). Mijn moeder heeft er 18 jaar met veel plezier gewerkt en goed verdiend. Mijn vader heeft bij Philips 42 jaar gewerkt en ikzelf heb de 40 jaar volgemaakt. Ik heb er niet alleen gewerkt maar ook 15 jaar voor niks gestudeerd. Ik geniet nu al 20 jaar van een riant pensioen.

Dat je mij met mijnheer aanspreekt doet mij goed. Het is voor jou een kleine moeite en ik hoor het zo graag! Ik heb je ongetwijfeld geraakt, maar blijf studeren en vooral geschiedenis.
<<< een goed moment om weer terug te keren tot het wezenlijke van deze website en deze discussie te sluiten (red.) >>>

Deze foto 24802 heeft nog al wat teweeggebracht. Het Philips Gezondheidscentrum aan de Willemstraat was er voor de werknemer in dienst van Philips. Philips had werknemers in dienst uit heel het land en de komaf in casu de religieuze achtergrond was een gegeven. Niet meer en niet minder. De augustijnenpater Leopold Verhagen was op afdelingen bij Philips kind aan huis. Hij had Philips nodig en de werknemers hem. Hij was altijd in het bedrijf een welkome gast. Mijn peetoom Tinus van Kemenade was voor zijn pensionering chef van de timmerafdeling van Philips (laatstelijk gevestigd aan de Heezerweg te Eindhoven). Van hem heb ik - uit zijn verhalen - altijd begrepen dat Philips een perfecte werkgever voor veel, heel veel Eindhovenaren is geweest.

Stork Hengelo had ook een eigen medische dienst, maar zover ik weet was Philips wel het eerste grote bedrijf dat deze voorziening voor zijn personeel had.

Bedrijf-Medische dienst is niet van gevaar ontbloot. Zo kon het gebeuren dat de bedrijfarts bij DAF iemand aan het werk wou sturen die daar zelf op tegen was. Die persoon greep zijn pistool en schoot de arts dood. Een dag nadien heb ik een bezoek aan de ruimte gebracht en trof daar de kogelgaten in de radiator van de verwarming aan. De persoon in kwestie trachtte te vluchten naar het buitenland, maar is toch nog voor de rechter gekomen. Het betrof dokter Janz, de buurman van mijnheer Smits, de cartoonist.

Het verbaast mij enigszins dat de bijnaam van dit gebouw niet genoemd wordt. Wij noemden het in ieder geval het "huis met de duizend naveltjes".

In dit gebouw zat ook dokter Ritmeester, de dokter die mijn moeder bij mijn geboorte in 1949 geholpen heeft. Deze dokter was de vader van Frits Ritmeester, onze bekende radioman Frits Spits. Als je naar Frits kijkt, zie je ook zijn vader. Het lijkt wel als of ze gekloond zijn, want ze lijken (leken) precies op elkaar.

Toen Philips zich in 1891 in Eindhoven vestigde was er veel sociale onrust overal in Europa. Toen in 1905 in Rusland de eerste revolutie plaatsvond (die nog kon worden onderdrukt) begrepen veel industriëlen dat de ontevredenheid van de arbeiders over hun werkomstandigheden tot uitbarsting zou kunnen komen. Niet dat ze allemaal openstonden voor verbeteringen, maar er waren er heel wat die uit welbegrepen eigenbelang geleidelijk de arbeidsomstandigheden verbeterden. Voor Philips kwam daar nog bij dat ze glasblazers nodig hadden en die waren in Eindhoven niet veel te vinden. Om mensen van buiten, tot midden Europa toe, aan te trekken moesten extra inspanningen gedaan worden. Ik heb wel eens gehoord dat met name Anton erg beducht was voor anarchistische en communistische invloeden binnen het bedrijf. Maar er zijn vast mensen die veel meer afweten van de manier waarop Philips mensen van elders aantrok en zorgvuldig selecteerde om de rust binnen het bedrijf te waarborgen en welke secundaire arbeidsvoorwaarden daarbij een grote rol speelden.