Eindhoven was als korps niet alleen verdeeld in twee districten maar en waren ook zgn. buitenwijkers en rayonagenten.
Buitenwijkers waren degenen die in de buitengebieden van Eindhoven hun werk deden.
Als voorbeeld: Ten noorden van de Vlokhovenseweg waren alleen velden en akkers.
In dergelijke gebieden hadden de buitenwijkers hun domein.
Het was een uitstervend ras want als er een overleed of met pensioen ging, werd zijn functie niet meer opgevuld.
Koos Brands (links) Willem de Groot (boven links) en Klaas Gloudemans (boven rechts) waren enkele van die buitenwijkers.
Koos werkte in het noorden van Eindhoven en woonde op de Vlokhovenseweg.
Het contact tussen de overige korpsonderdelen en de rayonagenten en buitenwijkers was niet optimaal.
Er bestond nagenoeg geen communicatie zodat die mensen nauwelijks of niet op de hoogte waren van bijvoorbeeld welke misdrijven er in hun
gebied waren gepleegd, wie er was aangehouden, of van wie het rijbewijs was ingevorderd etc.
Om dat te verbeteren werd er begin zeventiger jaren bepaald dat alle belangrijke incidenten, waaronder dus ook de hiervoor genoemde, voortaan
in het kort dagelijks rapport zouden worden vermeld.
Ook zou het bureau herkenning voortaan telefonisch alle belangrijke gebeurtenissen doorgeven aan de betreffende rayonagent en het bureau
zou ook wekelijks aanwezig zijn bij de besprekingen van die groep.
Koos Brands (r) met achter hem Sjaak Wouters tijdens (vermoedelijk) een controle bij een horecagelegenheid. Was na zijn functie als buitenwijker.
Rayonagenten
De rayonagenten woonden in de wijk waarvoor ze verantwoordelijk waren en waarin ze werkten. Ze werden geacht van alles op de hoogte te zijn.
Ze kenden de buurt en de buurt kende hen. Het waren veelal de buurtruzies, problemen met kinderen, overlast, baldadigheid die door hen werden opgepakt.
Rayonagenten waren de voorlopers van de latere wijkagenten. Omdat de rayonagenten in dezelfde wijk woonden waarin ze ook
dagelijks werkten kunt u zich voorstellen dat ze dus nagenoeg geen privacy hadden. Het was doodnormaal dat er op je vrije dag iemand uit
de buurt om hulp kwam vragen. Je kon niet zeggen dat je vrij was en dat ze het maar moesten uitzoeken.
Tjieu Mooren (l) en Piet Nagelkerke. Beiden bezochten regelmatig een gehandicapt jongetje dat op zeer jonge leeftijd overleed.
Piet Nagelkerke loopt hier voor een Schotse Band.
Piet Nagelkerke.
Piet Nagelkerke aan het werk. Dat waren nog eens tijden. Gewoon met de fiets voor de optocht uit. Geen dranghekken om het publiek op afstand te houden.
Dat bleef toen nog uit zichzelf op afstand. Piet dwong alleen al door zijn gestalte respect af. Hij had bovendien de bokssport beoefend wat hem
natuurlijk, als het nodig was, te pas kwam. Hij woonde als wijkagent in zijn eigen wijk (De Kruidenbuurt) Op een bepaald moment werd er van
een woning een aantal keren een ruit ingegooid doordat iemand een steen over de schutting gooide. Piet ging daar posten en zag inderdaad een arm
over de schutting komen die een steen gooide. Piet erachter aan maar in plaats van dat de dader van hem wegliep rende hij Piet tegemoet die in
volle snelheid tegen hem aan botste. Hij nam hem mee naar huis om hem daar vast te houden totdat hij hem kon overdragen aan een surveillanceauto.
In zijn woning ontstond een hevige worsteling die (dankzij het boksverleden van Piet) in het nadeel van de dader werd beslecht.
Hierboven en onder: Kortlever (l) en Piet Nagelkerke.
Frans van Dorp (l) en Piet Nagelkerke. De nieuwe uniformen zijn inmiddels een feit.
Op een bepaald moment vond de leiding dat Piet van functie moest veranderen en koos voor hem een taak binnen het bureau aan de Grote Berg.
Dat was voor Piet een groot probleem. Hij was immers zijn volledige loopbaan "op straat" geweest en kon dan ook niet meer wennen aan zijn nieuwe functie.
Volgens zijn familie heeft hem dat zoveel stress opgeleverd dat hij aan een hartaanval is overleden.
Piet van der Kruijs aan het werk in zijn wijk in Gestel
Wijkagenten
Er kwam veranderingin het systeem toen op 9 september 1974 de "wijkagenten nieuwe stijl" het levenslicht zagen.
Er kwam een herindeling van de bestaande wijken. Jongere politiemensen werden kort opgeleid om als wijkagent in een wijk te gaan werken
waarin ze dus zelf niet woonden. In die introductieweek kregen de nieuwe wijkagenten tal van informatie over diverse hulpverlenende
instanties. Niet om daarvan de taken over te nemen maar vanwege de verwijsfunctie. De samenwerking met die instanties en instellingen was
voor de wijkagenten zeer belangrijk. Het systeem van wijkagenten vormde de basis van het gehele systeem van surveillance van de politie. Vanwege
het belang van communicatie tussen hen en de overige collega's werkten zijn voortaan vanaf hun bureau (toen nog Grote Berg en Marconilaan) en niet meer,
zoals de vroegere rayonagenten dat deden, vanuit hun woning.
Een van de belangrijkste taken van de wijkagent was het contact leggen en onderhouden met de bewoners. Wijkbewoners waren vaak enthousiast over
de nieuwe wijkagenten die ze (en dat was toen nieuw) zelfs uitnodigden op buurtvergaderingen. Het waren indertijd flatbewoners in Woensel en bewoners
in Stratum en Strijp die om een wijkagent vroegen. Politie en burgerij hebben baat bij een goed functioneren van het contact.
Er moest over en weer meer bekend worden over elkaar en begrip worden gekweekt voor elkaars standpunten. Een van de punten waarvoor de wijkagenten
stonden was het bevorderen van het vertrouwen van de burgerij in de politie. De wijkagenten moesten zo breed mogelijk zijn geïnformeerd over hun wijk.
Welke groeperingen zijn er?
Waar liggen de wrijfpunten?
Welke maatschappelijke processen doen zich er voor?
Wat verwachten de bewoners eigenlijk van de politie?
Enkelen, die al rayonagent waren, werden ook in de nieuwe herindeling opgenomen en bleven -integenstelling tot de nieuwe wijkagenten- wél in de
hun toebedeelde wijk wonen:
vlnr: Jos Veeke, Gerrit Vervoort, Sjaak Wouters, Leo Simons,
Veeke had de buurten Grote Berg e.o. - Helmerslaan e.o. - Hagenkamp. Zijn gebied werd begrensd door Wal-Keizersgracht-Kleine Berg-Willem
de Zwijgerstraat-Hagenkampweg-Karel de Grotelaan-Hertog Jan I laan - Maria van Bourgoundiëlaan - Gendervijver-Rondweg en Tongelreep. Vervoort bleef in de buurten Edisonplein e.o. en Limbeek. Dat werd begrensd door spoorlijn Eindhoven-Best,
Steenstraat-Lijmbeekstraat-Zernikestraat-Boschdijk-Vredeoord. Wouters bleef in Rapenland en zijn wijk werd begrensd door
Europalaan-John F. Kennedylaan-Winston Churchilllaan-Dr.Cuyperslaan. Simons had de buurten Blaarthem en Bennekel West dat
werd begrensd door Afwateringskanaal-Beemdstraat-Rondweg-Hoogstraat-Reinkenstraat-Averkampstraat-Bennekelstraat en Dommel.
vlnr: Herman Gruijters, Ben Pil.
Gruijters had de buurten Poeyersstraat e.o. - Karpendonk en 't Hofke. Zijn gebied werd begrensd door Joh. van
Oldenbarneveltlaan-Eisenhowerlaan-Kleine Dommel-spoorlijn Eindhoven-Venlo, - Tongelresestraat-Rustenburgstraat-Tafelbergstraat-Johannesburgstraat-Jan
van Riebeecklaan-Pres.Steynstraat-Rogier van de Weydenstraat-Kanaaldijk. Pil had de buurten 't Hool en de Tempel. Het gebied
werd begrensd door Tempellaan-Rode Kruislaan-Genovevalaan-Winston Churchilllaan-Franklin D. Rooseveltlaan-Bisschop Bekkerslaan-John F. Kennedylaan.
De nieuwe wijkagenten waren:
vlnr: Wilco Platje, Manfred Kok, Peter van de Wal, Ad Krielen
Platje kreeg de wijken Nieuwe Erven, Kalmoesstraate.o. en Pasteurlaan-Schutterbos e.o. Het totale gebied werd begrensd door
Leenderweg-Floralaan-Aalsterweg-E3-weg-Heezerweg en rondweg. Kok kreeg de buurten Philipsdorp-Vonderkwartier-'t Schoot-Schouwbroek-Engelsbergen en Beatrixkade e.o. Het gebied werd
begrensd door: Spoorlijn Eindhoven-Best - Rondweg-Zeelsterstraat-Beatrixkanaal-Sportlaan-Hastelweg-rondweg-Gendervijver-Maria van
Bourgondiëlaan-Hertog Jan I laan- Karel de Grotelaan-Hagenkampweg-Willem de Zwijgerstraat-Kleine Berg-Keizersgracht-Wal. Van de Wal kreeg de buurten Vlokhoven en Eckart. Dat gebied werd begrensd door Franklin D. Rooseveltlaan-Winston
Churchilllaan-Sterrenlaan-Amazonelaan-Dommel-Airbornelaan en Bisschop Bekkerslaan. Krielen kreeg de buurten Woenselse
Watermolen-Oude Toren en Oude Gracht. Dat gebied werd begrensd door Sterrenlaan- John F. Kennedylaan-Europalaan-Veldmaarschalk
Montgomerylaan-Vincent van den Heuvellaan-Dommel.
Vlnr: Bert Bunskoek, Gerard Sas, Hans Driedonks, Tini Gilsing
Bunskoek kreeg de buurten Jagershoef en Woenselse Heide. Zijn gebied werd begrensd door Huizingalaan-Winston Churchilllaan-Genovevalaan-Rode
Kruislaan en Hondsruglaan. Sas kreeg de buurten Villapark-Lakerlopen en TU terrein die werden begrensd door Dommel-Kanaaldijk en rondweg (binnen de rondweg) Driedonks kreeg de buurten Drentsdorps-Hugo de Grootplein e.o. en Lievendaal. Zijn gebied werd begrensd door Spoorlijn
Eindhoven-Best- Bezuidenhoutseweg-Elburglaan-Philips van Lenneppark-Beatrixkanaal-Zeelsterstraat en Rondweg. Gilsing kreeg de buurten Hendrik de Keyzerplein e.o. - Mensfort en Prinsejacht. Dat werd begrensd door
Dr.Cuyperslaan-Huizingalaan-Fakkellaan-Boschdijk-Barrierweg.
Zij kregen een wijk waarin ze zelf dus niet woonden.
Van de 21 Eindhovense wijken werden er op die datum 16 bezet. Voor 5 bleef nog een vakature met als doel die uiterlijk 1-1-1976 ingevuld te hebben.
Dat betroffen de buurten Doornakkers/Herzenbroeken-Iristerrein-St.Rochusstraat e.o. Elzent - Industrieterrein Dirk Boutslaan e.o. - De Brurgh - Tuindorp -
Heistraat e.o. Looiakkers - St. Gerardusplein e.o. - Poelhekkelaan e.o. - Kerstroosplein e.o. - Fellenoord - Hemelrijken - Bakkerstraat e.o. Kronehoef -
Vaartbroek - Heesterakker en Bokt. Deze wijken werden rechtstreeks door het hoofdbureau bediend.
In april 1975 waren er inmiddels twee wijkagenten bij nl: Frans Sak (L) en Hans Klaassen.
Sak kreeg de buurten Burghplan en Tivoli dat werd begrensd door Heezerweg-Rondweg-Kanaaldijk. Klaassen kreeg de buurten Bennekel Oost. Zijn gebied werd begrensd door Hoogstraat-Reinkenstraat-Averkampstraat-Bennekelstraat-Dommel en Rondweg.
Op de Zuid Nederlandse beurs hing in 1975 een plattegrond van Eindhoven met daarop de nieuwe wijkindeling en per wijk een foto van de bijbehorende wijkagent.
Burgemeester van der Lee werd rondgeleid op de politiestand door (toen nog) commissaris Vringer.(l)
Bij de invoering van de wijkagent nieuwe stijl werd ook de grens tussen de twee districten gewijzigd.
Wijkagent Frans Hijnen. Met veel verve werden de wijkagenten geïntroduceerd in het korps om vervolgens begin negentiger jaren weer overbodig te worden verklaard.
Anno 2015 gaat de het inmiddels nieuwe landelijke politiekorps de wijkagent weer introduceren omdat zie zo belangrijk is voor de contacten met de mensen in de wijk. De geschiedenis herhaalt zich altijd.
Het is alleen jammer dat men kennelijk van de geschiedenis weinig schijnt te leren. Zo ook voor wat betreft het regorganisaeren van centralisatie naar de-centralisatie en weer terug......
